İsa Çolaker Kişisel Web Sitesi Edebiyat ve deneme yazıları
Modern insan,her şeyi imkan dahilinde görmeye başladı.Varsa, yoksa imkan.İmkanı olmayanlar yanıyor.İnsanın kendisi imkan değildir.Eşrefi mahlukat olan insan,mümkünün adıdır.Yani kendi vasıflarını gerçekleştirmek isteyen insan,belirgin özellikleri taşımak zorundadır.Kendisi olan bir insan,kendisini mümkün kılan vasıfları gerçekleştiremedikçe,mümeyyiz bir insan olamayacaktır.Dolayısıyla, kadük bir birey olarak hayatını idame ettirecektir.Günümüz insanıysa,her ademi bir imkan ya da ekonomik bir varlık olarak görmektedir.İnsanı imkana mahkum eden anlayıştan kurtulmak için nelere sahip olmalıyız sorusu,cevaplandırmamız gereken bir sorudur.
İtimat, kendisini gerçekleştirmek isteyen insanın birinci ve önemli vasfıdır.İtimat ve güven Peygamberimizin de birincil vasfı değil miydi?Evet.İtimat ya da güven telkin etmeyen bir insan,imkanı olan biri olsa ne yazar?Maalesef;imkan, itimadın önüne geçmiş mi,ne?Parası olanın itimadını sorgulamak zor değil mi?Parası var,ne yapalım,bir şey yapamıyoruz acizliği, insanın imkanı olmasından mıdır?Oysa itimat,insan olmanın ön koşullarından ya da fıtratından değil midir?İmkanı önceleyen insan,itimattan vazgeçmiş oluyor.İtimat veren ama,güveni de temin eden insan,daha ahlaki bir yapıda değil midir?Evet,hem güven hem de imkan sahibi olmak,daha insani bir erdemdir.İtimat ettiğimiz ve imkanı iyi olan birey,daha güvenli bir kişilik değil midir.Aynen.Ahlaki olan,paraya yenik düşmemeli.
İnsan,imkana yenik düşememek için,vefa özelliğine de sahip olmalıdır.Vefanın semt adı olmadığı,insanın vereceği manevi güvenle ilgilidir.Sadece maddi karşılıklara verilen olumlu tepkiler,vefa değildir!İrticalen yapılan iyilikler,hesapsız ve doğal oldukları için,vefa örneğidirler.Fıtri yapımızda var olan vefa,Allaha karşı olan sorumluluğumuzun da adıdır.Baki alemde verdiğimiz evet sözü,bizi vefalı kılar.Tanrıya verilen her söz,ibadet ve teminat olarak yine bize döner.Cennet de vefanın adıdır.Sözüne sahip çıkarak,Allaha ibadetini bırakmayan her mümin,vefalı olmasının karşılığını alacaktır.Vefanın bir ayağı da sevgidir.Sevgili olan vefalı olur.Peygambere olan sevgimiz de vefadandır.Bizi mümin kılan sürece,Resulun katkısını inkar etmek,bizi iyi bir müslüman olmaktan alıkoyar.
İnsanın sadece imkandan oluşmadığına iyi bir misal de,hürmet ve saygıdır.Her imkan sahibi,hürmet sahibi değildir.İmkanı olanların kibre saptığına çokça şahit oluruz.Kibrin inşasında biraz da, haksız elde edilen imkan vardır.İnsanı incitmemek,esastır.İncitme ki,incinmeyesin.İnciten insan,incinmeyi beklesin derim.Şeyhülislam Yahya Efendi ne diyor:”Halkı rencide eden alemde/Kendi rencide olur son demde”.Evet.Günümüz insanı,hürmeti ve itaati kaybetmiş vaziyettedir.Otobüste,yolda,trafikte şahit olduğumuz hürmetsizlikleri saymakla bitiremeyiz.İnsan insanın kurdu değil,yurdu olmadıkça,rahat edemeyiz.İnsan insanı dinlendirecek ki,huzur bulalım.İnciten insan,mutsuz insandır.Huzursuz insanlar,daimi hürmetsizdirler.Saygının yolu azıcık dikkatten geçiyor.Dikkatimizi kibarlık ve hoşgörüye yöneltirsek,hürmet ve tazimin geldiğini göreceğiz.Sevmeyebiliriz ama,saygı ve hürmette kusur etmemeliyiz.Sevmemek seçilen,saygıysa inanılan bir şeydir.
İnsanın inşasında emanet de esastır.Emanet ehliyeti olan insan,iyi bir insandır.Emanet, her zaman imkan demek değildir.İmkanı olmayanların da,emanet ehli olduğu görülmüştür.Yoksul olmak,yoksun olmak değildir.Paranız olmayabilir ama,itibarınız olur.İtibar,emanet ehli olmayı gerektirir.Vefalı,güvenli,hürmetkar insan; aynı zaman da ,emanet ehli insandır.Kendinizi ona emanet edebilirisiniz.Emanet ehli olmanın cinsiyeti de yoktur.Erkeklik cinsiyetçi bir adlandırmadır.Emanet ehli kadın ya da erkek olabilir.Emanet eden ve emanete ihanet etmeyen iyi bir kuldur.Allahın kulları da Allahın emaneti değil midir?Evet.Bedenimiz emanetse,siz emanetin manevi karşılığını anlayın.Allahın emaneti kullar olarak,emanetçi dostlarımıza, Allah için ihanet etmeyelim.Sevgili de size emanettir,aşkınıza ihanet etmeyin.
İnsan sadece imkan değilse,nedir?İnsan,biraz da ahlaktır.Etik,ahlaki olan anlamına gelmiyor.Bana biraz etik demiyoruz ama,biraz ahlaklı ol diyoruz.Yaratılış felsefemizde olan ahlak,vazgeçilmez bir değerdir.İnsanı imkan gören kafalar,ahlakı da örseliyor.Ben ahlak,insandır diyorum.Ahlakı inşa edemezsek,insanı inşa edemeyiz.Sadece imkan da ahlakı inşa edemez.İmkan,ahlakı anlamamız için iyi bir araç olabilir.Para,şan,şöhret,şehvet ahlakı inşa etme aracı değildir.Bunlar ne kadar insani olursa,insana o kadar ahlaklı olur.Tek başına para ahlak inşa edemez.Etik olanı kurar mı,o ayrı bir konu!İnsanın fıtratı,fetreti olmaması için;imkanlarını kontrol etmeli.Yukarıda saydığım insani değerleri miktarınca özümseyen insan,iyi bir insandır.Bu değerleri pas geçen insan,imkanın insanıdır.O da günümüz sıradan insanıdır.Siz nerede durduğunuzu test edebilirsiniz;imkanın insanı mı,yoksa insanın imkanlısı mı?Takdir sizin.
