İsa Çolaker Kişisel Web Sitesi Edebiyat ve deneme yazıları
Kitaplar ve okurlar üzerine epey kafa yormuş birisi olarak , kitapların iyi okurlar tarafından nasıl ve hangi şartlarda seçildiğine dair ipuçlarına ulaşmış biriyim . Okur ve kitap ilişkisi , zor ve çetrefilli bir yapıya sahiptir . Okurun kitabı seçtiği kadar , bir süre sonra , kitap da okuru seçiyor diye düşünüyorum ! Okuma ve yazma ilişkisi arttıkça , okur ve kitap seçimi başat gidiyor . Siz hem kitabı, hem de okurları anlar hale geliyorsunuz . Derslerimdeki okuma tecrübelerim ve güdümlü okumalardan edindiğim intiba , kitabın hem seçildiği hem de çeşitli okuma tercihimiz olduğu yönündedir . Okuyoruz ve okuduklarımızı çeşitlendirerek tavsiye ediyoruz . Okuma çeşitlerimiz ve okuduğumuz kitap çeşitleri pek eşit gitmiyor . Nasıl kitap seçtiğimiz meselesini de değerlendirmeye tabii tutmak zorundayız . Değişik okur kesimlerinin kitap seçimlerinden ziyade , kendi okuma tercihlerimi ve nasıl kitaplar seçtiğimi belirtmeye çalışıyorum .
Birinci ve kalabalık bir okur çeşidi , kitabı popülaritesi için okuyanlardır . Bunlara , yazarı için kitap okuyanlar diyorum . Toplumda ve sokakta çokça görülen bir kesimdir . Bunlara etiket okuyucu da diyebiliriz . Beyaz cam ve medyatik etkiyle kitap seçenler , bu guruba girerler . Nobelli , ödüllü , çok satan , kadın ya da erkek diye yazar kategorisi yapıp , bunlara göre okuyan tiplerdir . Ev kadınları , sokak yurttaşı , bazı öğrenciler ,üslupçular , ünlüler bu guruba giren kitap seçicilerdir . Çok zor kitap seçen guruplardan değillerdir . Anlık bir pazarlama ve algı yönetimiyle kolayca kitap alırlar . Bu tip kitap seçenler , magazin okurları bile olabilirler . Yani yazarın dünyasını kitaptan önce seçerler .
Yazarından çok , konusunu önemsedikleri için eser okuyanlar da vardır . Akademik camia okurları böyledir . Biraz da okumak zorunda oldukları için okurlar . Profesyonel okur ve kitap seçicileri de diyebiliriz . Tatilciler , öğretmenler , öğrenciler , gazeteciler , asistan tayfası , eğlenceci okurlar bu sınıfa girerler . Her tür kitabı konusuna bakarak okumaktan bıkmazlar . Zor okur tipleridir . Seçici oldukları için , iyi de kitap kurtları olurlar . Tematik bir okuyucu kitlesidir . İleride kariyerist de olabilirler . Öğrencilerime en çok tavsiye etiğim kitap seçici kesimdir . Kendimi de burada konuşlandırırım . İçerik ve inceleme hastası bir kitap seçiciliği görülür . Edebiyat , sanat , tıp , arkeololji , spor , magazin vs . kitapları seçmekte tereddüt etmezler .
Arka kapağına ve notlandırmalarına bakarak kitap alanlar . Fotoğrafına ve görseline göre de alırlar . Kendi algı ve tercihlerine göre kitap seçenleri bu guruba sokabiliriz . Pek okur çevresine bakmazlar . En azından kitap eklerine bakmadıklarını biliyorum . İyi okurdurlar . Tabiri caizse , kitabın ciğerine bakan okurlardır ! Bu gurup için , kitabın fotoğrafını çeken okur diyorum . Heyecanla kitap kovalarlar . Tamamen kendi keyfi ve duruşu için kitap okurlar . Ne konuya ne de yazara bakarak okumazlar . İki önemli faktörü dışarıda bıraktıkları için , ideolojik okuma da yapmazlar . Rahat ve entelektüel okurlardır . Kitap seçicilikleri derin bir kesimi oluştururlar .
Kitabı ince ya da kalınlığına(!) göre okuyanlar . Kitap sayfaları karşısında pes eden okurlar . Modern zamanların en kalabalık ve düz okur kesimlerini temsil ederler diye düşünüyorum . Hocam kitap çok kalın ya da çok ince diye yaklaşan pesimist esim ! Optimist bir kitap seçicisi değillerdir . Birinci ve ilk ele aldığım kesim kadar kalabalıklardır . Bunlara , zamanın ruhuna uymayan , kendine ve nefsine yenik düşmüş kitap seçicileri diyorum . Aldatılmış okur oldukları için , iyi bir kitap seçicisi değillerdir . Rüzgar gülü gibi , piyasa kitaplarına yenik düşen , özet okuyucu kitleleridir . Okudukları ve seçtikleri kitabın , özet ve suyunun suyu olduğunu bile anlamayacak derecede okuma yoksulu bir kesimdir . Maalesef üniversite kapısına kadar da gelebiliyorlar . Bir test , bir tost anlayışındaki kitap seçicileridir ! Yüz kırk karaktere ve teste alışmış bir kesimdir .Off ne kadar kalın kitap diyebilecek kadar da kalın bir okuyucu seçiciliğine sahiptirler . Kafalarına tuğla ördükleri için , ince ve piyasa kitap seçmekte besi görmezler . Üzülerek söyleyeyim , böyle akademisyenlere de rastlıyorum . Sevdikleri kalın(!) bir kitabı da , üç günde bitirecek hıza sahiptirler !
Yayınevini ve ideolojisini , kitap kadar önemli bulan kitap seçicileri vardır . Bunlar arasına kendimi de sokabilirim . Fikrini , zikrini , kitaba olan ilgilerini teamüllere göre belirleyen bir kesimdir . Onlar için yayınevi en az kitap kadar önemlidir . İz , Varlık , Hece , İnkılap , İletişim , vs. kitabevi okurları böyledir .Okullu olan bir okur kitlesi olduğu için , okul gibi kitabevlerini takip ederler . Burada ters bir kitap ilişkisi de vardır . Yayınevi de okur seçer hale gelmiştir . Seçili kitaplara göre ,eser basan bir yayınevi gerçeği de vardır . Yani kitabın okuru seçmesi hali de budur ! Çeviriye , paraya , kaliteye , prestije bakan bir kitap seçme durumu vardır . Öğrencilerimi de bu yolda yolcuğa çıkarmaktan da keyif alırım . Kitap seçkin bir nesne olduğu kadar , okuru da iyi bir özne olsun derim . Kitap okuma listelerimi yayınevleriyle birlikte hazırlama nedenim budur . Biz kitabı seçelim , o da bizi seçsin! Kitapları nasıl seçeriz sorusuna cevap verebildiysek , ne mutlu bize . Siz bu guruplardan birine dahilseniz mesele yok değil mi ? Nasıl kitap seçeriz , ne zor soruymuş!
İsa Çolaker
