İsa Çolaker Kişisel Web Sitesi Edebiyat ve deneme yazıları
Bayramlar en iyi şiir ve nesir temalarımızdandır. Edebiyatımızda hangi edebî türe ve nazım şekline baksanız orada bir bayram mevzuu vardır. Yani bizim insanımız ve sanat algımız , bayramlara çok önem verir. Bayram bir İslamî değer olmanın yanında , aynı zaman da kültür unsurudur. Kültürümüzün ana taşıyıcılarından olan bayramlar , özellikle şiir metinlerimde çok güzel resmedilmiştir. Halk edebiyatımızdaki bayram imgesi , diğer edebiyat şubelerinden daha zengindir. Bayram kelimesinin farklı bağlamlarda kullanımı yazımızın konusunu oluşturacaktır. Modern şiirin temaları ve şiir zevkleri arasında da bayram veya bayramlık konular vardır!
Yakında kaybettiğimiz üstat Abdurrrahim Karakoç , şiirlerinde halk edebiyatı unsurlarını sıkça kullanırdı . Bayramlar Bayram Ola adlı şiirinde, bayramlardaki gurbet duygusuna ve ayrılık fikrine eleştiri getiren dizeler vardır :” Bayramlar kurşundur, canımda kalır / Yazdığım tebrikler yanımda kalır / Postacı pul vermez, salamam oğul!” Şair muhayyilesi gönderilemeyen mektuplar ve bayram tebrikleri üzerinden gurbetteki ayrılığa ve hüzne vurgu yapar. Gerçekten de ne zaman bayramda gurbette kalsam , aynı kurşun dizeleri ve duyguları ben de yaşarım. Ayrıca stres de yaparım! Postacının ulaştıramadığı her tebrik şiire hüzün olarak yansır. Sevinemediği ve belki de kavuşamadığı her dost gönlü , şaire , kurşun olup döner. Ne kadar ayrı bayramlar , o kadar hüzün ! Kim bilir?
Necip Fazıl Kısakürek bayram kelimesine başka bir mecazdan bakar . Ölüm . Ne diyor üstat Bayram adlı kısa şiirinde : “Ölüm ölene bayram , bayrama sevinmek var; / Oh ne güzel, bayramda tahta ata binmek var.” Ölümü Allah’a kavuşma ve vuslat günü olarak gören şair belleği , ne değişik bayram metaforu yapar . Ölüm kelimesini bayram sevinci sıcaklığında sunmak , ancak bu kadar ustaca yapılır. Tahta at diye teşbih edilen şey de tabuttur . Tabut ve bayram kelimesini bir arada ve mecazen buluşturmak ne ustaca . Değişik bir bayram kelimesi kullanımı ve farklı bir bayram bağlamı! Bayram kelimesini böyle anlatmak ancak şairce bir söylemle olur.
Halk ozanımız Sefil Kul Himmet’ de Cezayir’den seslenir bayramlık dizelerinde . Muhtemelen asker olan ozanımız, çok harika hüzün dizeleri yazmıştır : “Diyar-ı gurbette Cezayir’lerde / Eller bayram etsin ben ah edeyim / Ağ gerdan üstünde siyah tellerde /Teller bayram etsin ben ah edeyim.” Sevdiğinden ayrı düşen aşık gönlü ; bayramı memlekette geçirenlere iç geçirir. Onlar gerçekten Anadolu’da bayram eder, ben de Cezayir’de âh ederim diyor . Teller bile bulundukları yerde memnun, bense acınacak bir haldeyim diyor ozan. Gerçekten de bayramı memleketinden uzakta geçirenlerin hali, tellerden bile kötüdür. Çünkü tel görevini yapar ama, bayrama gidemeyen gönül mutsuzdur. Keşke Cezayir de vatan toprakların da kalaydı da , biz de gurbet acısı çekseydik öyle mi dostlar? Bu da bir başka bayram anlayışı oldu!
Divan şairleri de bayram tebriklerini şiir yoluyla yaparlardı. Bunlara da tebrîknâme diyoruz. Kısa ya da uzun , harika metinlerdir. Toplumun her kesimine yazıldığı gibi , şairler arasında da yazılırdı. Kaside , kıta , beyit , gazel vb. şekillerde kaleme alınmışlardır. Bir şiirinde şair Nail Abbas , padişah Abdülmecid ’in bayramını gazelle tebrik eder : “Sende yokdur Nâ’ilâ takdîme şâyân bergüzâr / Nev-gazelle eyle tebrîk Hân Mecîdin ‘îdini.” Manası : Ey Nail ,sen de sunulacak yeni bir durum yok . Yeni bir gazel armağanıyla padişah Abdülmecid’e bayram tebriklerini sun . Görüldüğü gibi , bayram tebriki devlet katına da yapılabiliyormuş . Dizelerle yapılması da ayrı bir güzellik . Şiirlerle tebrikat yapan ceddimiz varmış , ne güzel! Biz artık bayram tebrik mektubu da yazmaz olduk !
Bayram kelimesinin edebiyatımızdaki kullanım alanları oldukça değişik ve eskidir. Bayram temasının bu kadar ince ve nezih kullanıldığı bir başka edebiyat da azdır. Bayram kelimesi şarkılarımızda da çok güzel ve değişik anlamda kullanılır. Bayram kelimesine farklı bir bağlam katan bir pop şarkı ve dizeleriyle devam edelim . Değerli şarkıcı Şenay’ın “Hayat Bayram Olsa” şarkısından bir parça : “Şu dünyadaki en mutlu kişi , Mutluluk verendir / Şu dünyadaki sevilen kişi , Sevmeyi bilendir / Şu dünyadaki en bilge kişi , Kendini bilendir /Şu dünyadaki en soylu kişi , İnsafa gelendir / Bütün dünya buna inansa / Bir inansa hayat bayram olsa / İnsanlar el ele tutuşsa…” Şarkının son bölümü en sevdiğim dizelerdir. Hala da çok dinlenen pop şarkılardan biridir . Dünya buna inansa, hayat bayram olsa , insanlar el ele tutuşsa , ne kadar ihtiyacımız var bu politik barış diline . Ne kadar güzel ve samimi mısralar. Şu Sille’nin Bağları adlı Konya türküsünün dizeleriyle bitirelim : “ Bayram gelsin kınalar yakayım eline beğim, / Sen salın da ben boyuna bakayım , aman aman aman.” Sevdiği erkeğe hayranlıkla yazılmış güzel manalar toplamı . Bayramlık tatlar sizin olsun.
Günün sözü :”Aşk kalpten , dost sırttan vurur. Kalbin iyileşir ama , sırtın hep kambur kalır.” Mevlana
İsa Çolaker
