Edebiyat ve sanat , gerçeğin olduğu kadar , umudun da taşıyıcısıdır . Bunun en iyi resmedildiği tarihi olaylardan birisi de , Çanakkale Muharebeleridir . Çanakkale savaşlarının şiirsel anlatımı her zaman ilgimi çekmiştir . Uzun yıllar hamasetle andığımız o günlerin en iyi taşıyıcısı yine şiir ve onun gür sadası olmuştur . Resmi ideoloji , Çanakkale zaferi konusunda geriden gelmiş olsa da ,-devlet aklı altmışlı yıllara kadar savaşa ilgisiz kalmıştır !- milletin gür sesi olan şairlerimiz , Çanakkale zaferlerine bigane kalmamıştır . Çanakkale zaferini ve savaşı ele alan şiirlere şöyle bir göz attığımız zaman , zaferin şiirini çok iyi yazmış ve devletten önce halka ulaşmış ozanlarımızı görürüz . Çanakkale şehitlerimizin ruhunu muazzez edecek şiirleri yazan şairlerimizi ve şiirlerini iyi anlar ya da okumalarımızı ona göre yaparsak , Çanakkale şehitlerimizi bir kere daha şad etmiş olacağımızı düşünüyorum .
Çanakkale Zaferini şiiriyle resmetmiş ilk şairimiz Mehmet Akif Ersoy ‘ dur . Resmî anmaların aranan şiiri olan metin , tam bir Çanakkale zaferi tablosudur . Gerçekle acı olanı dramatik olarak tasvir eden metin , tam bir hercü merc şiiridir . Şiiri okuyup da ,tüyleri diken diken olmayan bir Türk insanı düşünemiyorum ! Şiirin başlığında görülen adanmışlık bile , insanın şehitliğe olan iştiyakını artırmaya yeter diye düşünüyorum . Çanakkale Şehitleri başlığıyla yazılan trajik metnin en kaotik ve hoşuma giden bölümlerini buraya alıyorum : “Sen ki, son ehl-i salibin kırarak savletini, / Şarkın en sevgili sultanını Salahaddin’i, / Kılıç Arslan gibi iclaline ettin hayran…/ Sen ki, İslam’ı kuşatmış, boğuyorken hüsran, / O demir çemberi göğsünde kırıp parçaladın; / Sen ki, ruhunla beraber gezer ecramı adın; / Sen ki, a’sara gömülsen taşacaksın… Heyhat,/ Sana gelmez bu ufukalar, seni almaz bu cihat…/ Ey şehid oğlu şehid, isteme benden makber,/Sana ağuşunu açmış duruyor Peygamber.” Peygamberimizi Çanakkale şehitlerine şahit tutan bir dini şiir dili . Başarılı İslam komutanlarını referans veren bir mümin şair gönlü , ne kadar umut dolu bir dil . Haçlı zihniyetine bayrak açan ve galip gelen bir cihat şuuru anlatımı , ne güzel ! Çanakkale harbinin harbi anlatımı budur .
Şiirlerle Çanakkale savaşı anlatımının ikinci şairi , tanıdık bir ozan ve şiiridir . Hecenin kudretli ve tok sesli şairi Faruk Nafiz Çamlıbel ; milli duyguları ve heyecanı yüksek bir şairimiz olarak bilinir . Bunu ortalama her şiirinde görürüz de , Zafer Türküsü adlı şiirinde çok güzel bir Çanakkale güzellemesi yapar : “Yaşamaz ölümü göze almayan, / Zafer, göz yummadan koşana gider. / Bayrağa kanının alı çalmayan, / Gözyaşı boşana boşana gider!” Ölümü göze almayan kişinin mehmetçik olamayacağını anlatan şair , gözünü yuman korkakların da zafere ulaşamayacağını dillendiriyor . Doğrudur . Zafer korkaların işi değildir . Yarınını düşünen atalarımız bugünü kuramazdı ! Dünün başarılı savaşçıları , rahatını düşünmeyen fedakar insanlardır . Bayrağı uğruna kan vermeyenlerin , bayrağın sahibi olamayacağını anlatıyor şair . Çanakkale harbi , uğruna binlerce şehit verdiğimiz insanların kanlarıyla kazanılmış bir savaşın adıdır . Şair kazanılmış savaşın manevi tasvirini yapıyor . Şehitliğin retoriğini yapan Akif ve bayrağın Çanakkale savaşındaki cismaniliğini anlatan Faruk Nafiz ,ne güzel bir ikili şiir dili kurmuşlar .
Çanakkale zaferlerinin iyi anlatıldığı epik metinlerden birinin yazarı da , milli duyguların hamasi ozanı Necmeddin Halil Onan ‘ dır . Şairin bir şiiri her şeye yetmiş desek yeridir ! Yolcu metaforuyla yazılan metin , tam bir kahramanlık şiiridir . Destansı bir mantıkla ve duygusal bir algıyla kaleme alına şiir , Çanakkale ‘ yi mekan ötesi yapan bir ruhanî havayı da kapsar . Yani Çanakkale şehitlerinin dibacesi olan bir şiirle karşı karşıyayız . Yolu Çanakkale şehitliğine düşen her fert , şiirin çok güzel bir abidesini de görür . Şairin Dur Yolcu adıyla ve emir kipiyle başladığı şiir , hepimizin hafızasına nakş edilmiş bir metindir :” Dur yolcu, bilmeden gelip bastığın, / Bu Toprak, bir devrin battığı yerdir. / Eğil de kulak ver, bu sessiz yığın, / Bir vatan kalbinin attığı yerdir! / Bu ıssız, gölgesiz yolun sonunda, / Gördüğün bu tümsek Anadolunda / İstiklal uğrunda, namus yolunda, /Can veren Mehmedin yattığı yerdir!” Çanakkale şehitlerini ve şehitliğin bulunduğu alanı en yüce anlatan dizelerden biridir . Toprağın seçilemeyen bir vatan olduğunu anlatan ve vatanın zorda kaldığı anlarda , buradan çıkışı en iyi anlatan anlam birlikteliklerinden biriyle beraberiz . Vatan kalbinin attığı ve uğruna yüzlerce can verdiğimiz değerleri sıralayan bir metinleyiz. Şair , tümsek kelimesiyle şehitlerin ne kadar fazla olduğunu anlatmaya çalışırken , şehitlerimizin olduğu mezarlığın ne kadar fazla şehidi bağrında barındırdığını da anlatmak istemiştir .
Şiirlerle Çanakkale yolculuğumuzu yanık bir Çanakkale Türküsüyle bitirelim :” Çanakkale içinde vurdular beni / Ölmeden mezara koydular beni / Of gençliğim eyvah(2) / Çanakkale içinde Aynalı Çarşı / Ana ben gidiyom düşmana karşı / Çanakkale içinde bir uzun selvi / Kimimiz nişanlı kimimiz evli …” Evet , bir hüznün adı olan ve dedemin de çarpıştığı bir zaferi anlatmak güzel oldu . Martlarda andığımız ve ruhları aramızda gezen şehitlerimizi rahmetle anıyorum . Çanakkale geçilseydi ne olurdu ? Bir de bu zor soruyu tartışalım ki , vatan sevgisinin ve vatanın ne olduğunu yeniden keşfedelim . Bu topraklar için toprağa düşmüş adsız mehmetçiklere selam olsun .
İsa Çolaker