İsa Çolaker Kişisel Web Sitesi Edebiyat ve deneme yazıları
Yunus şiiri içinde oldukça politik mesajlar taşıyan bir şiirdir.Onun derviş üslubuyla ve incelikle ördüğü şiirinde verdiği mesajları anlamakta çok da zorluk çekmeyiz.Çünkü onun kolay okunan ve iyi sindirilen bir şiir dili vardır.Ne zaman Yunus okusam,her zaman bir değer iletisi almışımdır.Bunların neler olduğunu anlamak için,bazı seçtiğim dizelere göz atmakta yarar var.Onun şiirindeki ilke ve değerleri iyi özümsediğimiz zaman,iyi bir müslüman ve iyi bir kul olacağımız gibi,güzel bir insan olacağımızı da düşünüyorum.Yunus’a öğretici bir kişilik kazandıran mısralara verdiğimiz anlamları gördüğünüz zaman,siz ayrı bir derviş Yunus portresiyle karşılaşacaksınız.
Onu en iyi anlatan şeylerden biri,onun söze ve insana verdiği değerdir.Onun iyi bir söz ustası olduğu kadar,sözün gücünü de önemseyen bir düşünce yapısı vardır.Türk insanı sözü ve sohbeti sever.Söze çok değer veren bir Yunus da,aramız da yüz yıllar boyu dolaşır olmuştur.Bir çok mısraında sözün gücüne ve Allaha verdiğimiz söze vurgu yapan usta:”Söz ola kese savaşı söz ola bitire başı/Söz ola ağılı aşı bal ile yağ ede bir söz.”diyerek sözün kadim etkisine gönderme yapar.Gerçekten de bir sözle çıkan savaşlar yok mudur?Bir çift kötü sözle biten dostluklar az mıdır?Evet,sözün ince etkisi burada anlatılmaktadır.Sözün altın olduğu yüzyılları özlemiyor muyuz?Hem de ne kadar!Sözün hak ettiği güce tekrar kavuşması dileğiyle başka bir Yunus değerine bakalım.
Dinin ritüellere ya da sadece namaza indirgendiği günleri yaşıyoruz.Oysa din sadece ibadet değil,başlı başına bir yaşama biçimidir.Hayatınızı intizama sokmayan bir din,din değil başka bir şeydir.Yani siz iyi bir müslümansanız,bu yaşamınızdan belli olur.Oysa günümüz dindarlığı oldukça yerel ve şehirli olmaktan uzak.Gönül yıkan,kibirli,israfçı birisi nasıl iyi bir müslüman olur?”Bir kez gönül yıktın ise/Bu kıldığın namaz değil/Yetmiş iki millet dahi/Elin yüzün yumaz değil”Sadece namaz-abdestle din tanımı yapanlara ne güzel bir eleştiri dizeleri.Sanki Yunus bugünün seküler müslümanlığını görmüş de yazmış gibi.Gönül yıkanın namazı olmaz demeye getiriyor usta.Yunus’un şirindeki müslümanlığın ne kadar eleştirel olduğunu başka dizelerde de görürüz.Yeter ki biz,müslümanlığımızı Kurana ve sünnete uygun tesis edelim.Yoksa boşuna el yüz yıkamaya ve içi boşaltılmış müslümanlığımıza su taşımaya devam ederiz.
Sevgi,aşk merkezli bir İslamı yaşamının merkezine alan Yunus usta,her şirinde aşka ve aşkın düşmanlarına eleştiri getirir.Aşksız bir hayatı ölüm olarak niteleyen usta,sevgisiz bir insanı da pek sevmez.Demek ki çağında da,sevgisiz ve aşksız bir çok insan varmış!”.. Aşık kişinin sohbeti aşksız kişiye beladır /Kimi avrat-oğlan sever kimi mülk-hanuman sever/Kim sermaye dükkan sever bu dünya halden haledir.”Aşıklığı sohbetle eşitleyen usta,iyi bir aşığın iyi sohbeti olacağını da belirtiyor.Doğrudur.Allahla başlayan aşkımız;selam ve sohbetle insana ulaşmazsa,orada bir mesele vardır.Aşkın düşmanlarını;mülk,eş,mal sevgisi olarak gören Yunus pek de haksız sayılmaz.Bunlara aşırı düşkün olanların Allah dostlarından uzaklaştıklarına şahit olmuşuzdur.
Yunus’un değer dünyasında İslamın ilkeleri oldukça yer tutar.Bu da insanlığımıza ışık tutar.Onun İslamın yapısal değerlerine verdiği önemi,her bir dizesinde görmeniz mümkündür.İslamı anlamaktaki önceliğimizin de,sadece bize verilen hediye ve ödüllerin olmaması gerektiğini de yine onun dizelerinden anlarız.Melek,cennet,sevap vb. söylemlerle anlaşılacak bir İslam’dan ziyade;inanarak, karşılıksız ve katıksız bir İslama iman etmemiz gerektiğini anlatan bir Yunus anlayışı vardır.Yani Allahı karşılıksız seven bir mümin dilini savunur.”Cennet Cennet dedikleri birkaç köşkle birkaç huri/İsteyene ver sen anı, bana seni gerek seni”Allahı sadece cennet ve cehennem diliyle anlamayan saf bir müslüman dili.Ne kadar önceliksiz ve karşılıksız bir iman hali.Allahım bize de nasip eyle.Cennete adam gönderen çakma din baronlarının kulağı çınlasın!
İyi bir müminin vasıfları Yunus şiirinin politiğinde gizlidir.Divanını okuyan her müslüman,onun şiirinin vasıfları arasında,İslamın kurallarını da hisseder demiştik.Onun yaşamında ve sufiliğinde de bolca gördüğümüz bir özellik de,yardımseverlik ve beraberindeki diğerkamlıktır.”Ne verir isen elin ile, şol varır senin ile/Ben disem inanmazsın, varıcağaz bulasın”Ahirette bulacağımız şeyin,elinizle yaptığınız hayır olduğunu anlatıyor.Öte düşüncesi olan her müslüman yoksul ve yoksuna yardım etmek zorundadır.Ne verirsen elinle,o da gider seninle diyen atalar sözümüzün açılımı gibi dizeler.Ne verirsen elinle,şol varır seninle dizleri artık vecize olmuştur.Şiir boyutundan mana alemine geçen ne hoş cümleler.Kalıcı olan budur.Şiir budur.Değer budur.Dinimizin özelliği de,insana yardım ve vicdan eğitimi değil midir?
Yunusu şiirinin politiğini iyi anlatan mısralarla bitirelim:”Aşk imamdır bize gönül cemaat/Kıblemiz dost yüzü daimdir salat” Yüzümüzü insandan ve Allahtan çevirmeyelim derim.
İSA ÇOLAKER
