İsa Çolaker Kişisel Web Sitesi Edebiyat ve deneme yazıları
Türkçenin günlük konuşmalarda doğru kullanılmadığını üzülerek görüyoruz. Dili doğru kullananlar olsa da , halkımızın okumaya karşı ilgisizliğine , medyanın dili yanlış kullanması da eklenince, Türkçeyi güzel konuşanların sayısı azalıyor. Böylece ortalama yüz iki yüz kelimeyle konuşulan , fakir bir dil ortaya çıkıyor. Oysa Türkçe zengin bir dil . Pratik de kullanılamayan bir dilin zenginliğinden de söz edilemez . Dilin zenginliği ve gelişmişliği de biraz iyi kullanımıyla ilgilidir . Alanda çalışan bir dil ve edebiyat damı olarak , dilin iyi kullanımı ve gelişmesi üzerine bazı tespitlerim ve çözüm önerilerim olacaktır . Bunlar uzun sürede üretilmiş çözüm önerileri ve canlı örneklerdir . Dilerim ilginizi ve dil şuurunuzu artırmaya yardımcı olur .
Her gün, yatmadan önce yarım saat kitap okuyun. Çünkü uyku sırasında göz ve kulak dış uyarıcılara kapalı olduğundan ve beyin öğrenilenleri işleyeceğinden unutma ihtimali azalır. Ayrıca sağlam bir bilgi altyapısı ve güzel konuşmanın temelini oluşturur. Okumadan yazmak mümkün olmadığına göre , bol okumayla dil şuurumuz gelişecektir . Okumadan ve tefekkürsüz bir dil şuuru , sadece sloganik bir dil işleyişi ve sanaldır . Bugün yaşadığımız dil hengamesi ve yenilgi bundandır . Ne kadar iyi okursak , o kadar anlama ve yazma bilincimizin arttığına şahit olacağız .
Türkçeyi doğru ve güzel konuşan insanların sohbet ya da konferanslarını dinlemeye gayret edin. Buna imkânınız ya da zamanınız yoksa dili doğru kullandığına inandığınız radyo ya da televizyon kanallarının kültür programlarını takip edin .Sözün Doğrusu , Sıradışı , Kafa Dengi vs . Ayrıca yeni yeni yaygınlaşmaya başlayan sesli kitap , dergi , gazete ,e-kitap gibi dijital imkânları iyi değerlendirin. Çünkü dinlemek , sesleri iyi çıkarmaya ve güzel konuşmaya dair ipuçları verir. İyi bir dinleyici , anlayarak yorumlamanın ve yazmanın kapısını aralamış olur . Dinlemeden anlamak ve konuşmak imkan dahilinde değildir . Atalarımız iki dinle bir konuş diye boşuna dememiş .
İmkân bulduğunuz her ortamda, insanları sıkmayacak ve aşırıya kaçmayacak ölçüde konuşmaya çalışın. Bu sizin kendinize güveninizi kazanmanızda etkili olacaktır.Güzel konuşmak çok kelime bilmekle de ilgilidir. Bunun için sözlükten günlük, en az 5-6 kelimeyi gözden geçirin, bunların anlamlarına bakın, günlük hayattaki kullanımlarını düşünün. Bu çabanız sizi, anlamını bilmediğiniz kelimeleri kullanma sıkıntısından kurtarır. Aynı zamanda konuşmanız sırasında kelime arama güçlüğünden de kurtulmuş olursunuz. Seçili bir kelime dünyanız olsun . Dostlarınız sizin bir kelime adamı olduğunuzu anlasın . Seçtiğiniz ve ısrarla kullandığınız kelimeler , artık sizin vizyonunuzdur .
Sohbet halkalarına ve düşünce turlarına katılınız . Hızlı düşünmekle birlikte, muhatabınızın kelimelerinizi sayabileceği kadar yavaş ve tane tane konuşun. Bu, konuşmanızın anlaşılır olmasını sağlar.Diğer dillerden dilimize geçmiş ve yıllarca kullanılarak Türkçeleşmiş kelimeleri aslına uygun olarak söylemeye çalışın. İmkan , hikaye , hâlâ vb. kelimelerdeki a sesi kullanımları buna tipik örnektir. Fikri takiple yapacağınız kelime seçiciliği sizi ayrı ve entelektüel bir dil şuuruna götürecektir . İnsanlar sizin dil imkanlarınıza olan vukufiyetinizi görünce , biraz daha özenle konuşacaklardır .
Kendi konuşmanızı, tarzını beğendiğiniz kişilerin konuşmasıyla karşılaştırın. Bu karşılaştırma onların iyi yönlerini konuşmanıza eklemenize vesile olur. Rutkay Aziz , Müşfik Kenter , Sacit Onan , Kenan Işık vs .örnekleri iyi bir dil duruşu için elzemdir . Dilin zenginliğini barındıran şiirleri ezberleyin. Bu çalışma sizin ‘ııı , hımm , şey , eee..’ gibi duraksamalarınızın önüne geçecektir . Böylelikle konuşmanızı daha akıcı hale getirirsiniz. Meşhur hitabet örneklerini de sesli ve yalnız okursanız , daha da iyi bir şey yapmış olursunuz . Dil , biraz da egzersizle gelişir . Dil adamlarınızı ve Türkçe dostlarınızı iyi seçerseniz , konuşma ve diksiyonunuzda gözle görülür değişiklikler göreceksiniz .
Türkçe’ yi sevdiren dil adamları ve onların kültürel içerikli , dil sevgisi aşılayan eserlerden yararlanın. Çünkü dil sevgisi kültürle doğrudan alakalıdır. Dil kültür ilişkisine sürekli vurgu yapan bir edebiyat adamı ve akademisyen olarak , derslerde her daim kullandığım eserleri burada salık vermekte yarar görüyorum . Bu kitapları okutmaktan ve tavsiye etmekten ayrı bir haz duyduğumu da belirteyim : Türkçe Sözlük / Mehmet Doğan , Osmanlıca Sözlük / Ferit Devellioğlu , Türkçenin Sırları / Nihad Sami BANARLI , Sözün Doğrusu / Yavuz Bülent Bakiler , Kültür ve Dil / Mehmet Kaplan , Feyza Hepçilingirler / Türkçe “Off” , vb. Gönlümüzün dili olan Türkçe , bu dil adamlarımız ve ustalarımızın katkısı ve siz okurların ilgisiyle daha iyi bir geleceğe doğru koşacaktır . Bunu sevinerek görüyor ve anlıyorum .
Türkçe dolu günleriniz olsun dileğiyle , kalın sağlıcakla .
İsa Çolaker
